TEK KİŞİ EGEMENLİĞİNDEN MİLLİ EGEMENLİĞE

Saltanatın Kaldırılması: Kurtuluş savaşı sırasında saltanatın kaldırılması uygun bulunmamış savaştan sonra İtilaf devletlerinin Lozan’da toplanacak konferansa da TBMM ve İstanbul Hükümetini birlikte çağıracak olması[SPOT1-2]ve en önemlisi saltanatın millet egemenliğine ters düşmesi gibi sebeplerle 1 KASIM 1922’de saltanat kaldırılmıştır.

Saltanatın kaldırılmasıyla; Millet egemenliği önündeki en büyük engel ortadan kalmış, Osmanlı Devleti resmen sona ermiş, cumhuriyet yönetimine geçmek içimönemli bir adım atılmıştır.

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI( 24 Temmuz 1923)

İtilaf Devletleri ve TBMM arasında barış antlaşmasının şartlarını kararlaştırmak için Lozan Barış Görüşmelerine başlanmıştır.

İsmet Paşa başkanlığında bir heyet gönderilmiştir. M. Kemal bu heyettten Ermeni iddiaları ve kapitülasyonlar konusunda ödün vermemelerini istemiştir. İtilaf Devletleri ise yeni Türk Devleti’ni Osmanlı Devleti’nin devamı göstererek Sevr’e benzer maddeler kabul ettirmeyi amaçlamıştır.[SPOT3]

Konferans iki aşamadan oluşmuşmutur.

I. Aşama: Türk Heyeti Ermeni Yurdu, kapitülasyonlar, Boğazlar, Musul, Osmanlı Borçları konularında taviz vermediği için anlaşam sağlanamamış, görüşmeler ikinci tura kalmıştır.[SPOT4]

II. Aşama: Türk ordusunun Boğazlar ve Musul’a yönelme hazırlıkları İtilaf Devletlerini tedirgin etmiş yeni bir savaş durumunu göze almak istemedikleri için İtilaf devletlerinin isteğiyle Lozan’da II. Tur görüşmeler başlamıştır.

Lozan Antlaşması’nın Maddeleri:

1-Sınırlar

Yunanistan  Sınırı; Meriç Nehri sınır kabul edildi

Batı sınırı: Meriç Nehri sınır kabul edildi. .Doğu Trakya Türkiye’ye, Batı Trakya ise Yunanistan’a bırakılmıştır.

Ege Adaları: Yunan işgali altındaki adalar silahsızlandırılmak şartıyla Yunanistan’a bırakılmıştır. Çanakkale ve Boğazların güvenliği için İmroz ve Gökçe Ada Türkiye’ye bırakılmıştır. 12 Ada ise İtalya’ya bırakıldı.

Bulgaristan Sınırı: 1913 İstanbul Antlaşması’nda olduğu gibi Meriç Nehri sınır kabul edildi.

Suriye Sınırı: 1921 Ankara Antlaşmasındaki şekliyle kabul edilmiştir.

Güneydoğu ( Irak ) Sınırı: Musul üzerinde anlaşma sağlanamadığı için 9 ay sonra Türkiye ve İngilterer arasındaki görüşmelere bırakılmış buradan da çözüm çıkmazsa Milletler Cemiyetine taşınacağı kararına varılmıştır.

2- Kapitülasyınlar : Tamamen kaldırıldı.

3- Osmanlı Borçları: Tüm Osmanlı borçlarının kendisine ödetilmek istenmesine karşın Türkiye sadece kendi payına düşeni ödemeyi kabul etti.  

4- Savaş Tazminatı: Yunanis’tan savaş tazminatı olarak Karaağaç’ı Türkiye’ye bırakmıştır.

5- Boğazlar: Başkanı Türk olan bir komisyona bırakıldı.[SPOT5]

6- Azınlıklar: Tüm azınlıklar Türklerle aynı haklara sahip olacaktı.

7- Rum Patrikanesi: Fener Rum Patrikanesinin İstanbul’da kalmasına karar verildi.

8- Adalar: Gökçeada, Bozcaada Türkiye’ye, 12 ada İtalya’ya diğer adalar Yunanistan’a bırakıldı.

  Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren son antlaşma olan Lozan’da Misak-ı Milli büyük oranda gerçekleştirilmiştir. Fakat büyük bir başarı olmasına rağmen;

*Musul meselesi Lozan’da çözülemeyen tek sorundur.

**Nüfus Mübadelesi ve yabancı okullar meselesi Cumhuriyet Döneminde tekrar gündeme gelmiştir.

***Batı Trakya, Suriye,Ege Adaları, patrikane ve boğazlar Türkiye’nin istediği şekilde çözülememiştir.[SPOT6]